Tegesipun Sawatawis Tembung Krama Inggil

16 Feb 2013 Pasinaon basa Jawa

Pasinaon Basa Jawa Kaping Rong Atus Patang Puluh Papat Edhisi Mirunggan: 16 Februari 2013

Tegesipun Sawatawis Tembung Krama Inggil

Kamus Unggah-Ungguh Basa Jawa, foto: Suwandi Tembi
Kamus Unggah-Ungguh Bahasa Jawa
cocok untuk belajar mengenal bahasa krama

Kata Krama Inggil dalam bahasa Jawa itu ada yang memiliki makna ganda (lebih dari satu). Contoh: Sugeng (Krama Inggil) mempunyai makna yaitu ‘selamat’ (ngoko) dan ‘’hidup’ (ngoko), dan ‘gemuk’ (ngoko).

Tembung Krama Inggil wonten ing basa Jawi menika wonten ingkang nggadhahi teges langkung saking setunggal. Tembung-tembung menika kados ing ngandhap menika.

3. Sugeng (Krama Inggil) nggadhahi teges inggih menika slamet (ngoko), urip (ngoko), kaliyan lemu (ngoko).

Ingkang ateges slamet, tuladhanipun:

  • Basa ngoko : 1. Anak karo bojomu apa padha slamet?
    : 2. Lungamu menyang Jakarta wingi rak ya padha slamet ta?

  • Basa krama alus : 1. Putra kaliyan ingkang-garwa menapa sami sugeng?
    : 2. Tindakipun Panjenengan dhateng Jakarta kala wingi rak inggih sami sugeng ta?

Ingkang ateges urip, tuladhanipun:

  • Basa ngoko : Embah lanang nalika isih urip, seneng rokok kretek.

  • Basa krama alus : Eyang kakung nalika taksih sugeng, remen rokok kretek.

Ingkang ateges lemu, tuladhanipun:

  • Basa ngoko : Saiki embahe isih urip, malah awake lemu banget.

  • Basa karma alus : Samenika ingkang taksih sugeng, malah saliranipun sugeng sanget.

4. Dalem (Krama Inggil) nggadhahi teges inggih menika omah (ngoko), sebatan Gusti (ngoko, panambang e/mu), kaliyan aku (ngoko, kangge basa pawicantenan, lan ater-ater dak, ku).

Ingkang ateges omah, tuladhanipun:

  • Basa ngoko : Pak Hasan duwe omah anyar.

  • Basa krama alus : Pak Hasan kagungan dalem enggal.

Ingkang ateges sebatan Gusti, tuladhanipun:

  • Basa ngoko : 1. Amarga sih pitulungane Gusti Kang Maha Asih anakku bisa slamet.
    : 2. Dhuh Gusti, aku njaluk kawelasan-Mu.

  • Basa krama alus : 1. Amargi sih pitulungan Dalem Gusti Ingkang Maha Asih anak kula saged wilujeng.
    : 2. Dhuh Gusti, kula nyuwun kawelasan Dalem.

Ingkang ateges aku, (kalebet dak, ku), tuladhanipun:

  • Basa ngoko : 1. Aku arep melu menyang Sala, oleh apa ora Bu?
    : 2. Pak Bambang dakwenehane foto sing apik-apik.
    : 3. Panjalukku, prayogane kowe mulih wae!

  • Basa krama alus : 1. Dalem badhe ndherek dhateng Sala, kepareng menapa boten Bu?
    : 2. Pak Bambang dalem caosanipun foto ingkang sae-sae.
    : 3. Panyuwun dalem, prayoginipun Panjenengan kondur kemawon!

Terjemahan dalam bahasa Indonesia

Makna Beberapa Kata Krama Inggil

Kata Krama Inggil dalam bahasa Jawa itu ada yang memiliki makna ganda (lebih dari satu). Kata-kata itu seperti di bawah ini.

3. Sugeng (Krama Inggil) mempunyai makna yaitu ‘selamat’ (ngoko) dan ‘’hidup’ (ngoko), dan ‘gemuk’ (ngoko).

Berarti ‘selamat’, contohnya:

  • Bahasa ngoko : 1. Anak dan istrimu semuanya selamat kan?
    : 2. Kepergianmu ke Jakarta tempo hari selamat kan?

  • Bahasa krama halus : 1. Anak dan istrimu semuanya selamat kan?
    : 2. Kepergianmu ke Jakarta tempo hari selamat kan?

Berarti ‘hidup’, contohnya:

  • Bahasa ngoko : 1. Kakek semasa masih hidup, suka rokok kretek.

  • Bahasa krama alus : 1. Kakek semasa masih hidup, suka rokok kretek.

Berarti ‘gemuk’, contohnya:

  • Bahasa ngoko : Saat ini kakeknya masih hidup, justru badannya sangat gemuk.

  • Bahasa krama alus : Saat ini kakeknya masih hidup, justru badannya sangat gemuk.

4. Dalem (Krama Inggil) mempunyai makna yaitu ‘rumah’ (ngoko) dan ‘sebutan Tuhan’ (ngoko), dan ‘saya’ (ngoko).

Bermakna rumah’, contohnya:

  • Bahasa ngoko : Pak Hasan punya rumah baru.

  • Bahasa krama alus : Pak Hasan punya rumah baru.

Bermakna ‘sebutan Tuhan’, contohnya:

  • Bahasa ngoko : 1. Karena atas pertolongannya Tuhan Yang Maha Pengasih anakku bisa selamat.
    : 2. Ya Tuhan, saya minta belas kasihan-Mu.

  • Bahasa krama alus : 1. Karena atas pertolongannya Tuhan Yang Maha Pengasih anakku bisa selamat.
    : 2. Ya Tuhan, saya minta belas kasihan-Mu.

Bermakna ‘saya’, contohnya:

  • Bahasa ngoko : 1. Saya mau ikut ke Solo, boleh tidak Bu?
    : 2. Pak Bambang kuberi foto yang baik-baik.
    : 3. Permintaanku, sebaiknya kamu pulang saja!

  • Bahasa krama alus : 1. Saya mau ikut ke Solo, boleh tidak Bu?
    : 2. Pak Bambang kuberi foto yang baik-baik.
    : 3. Permintaanku, sebaiknya kamu pulang saja!

Suwandi

Sumber diambil dari “Kamus Unggah-Ungguh Basa Jawa” karangan Drs. Haryana Harjawiyana, S.U. dan Drs. Th. Supriya, tahun 2001, penerbit: Kanisius Yogyakarta, hlm. 107-108.

Source Link: Jakarta

Baca Juga

Artikel Terbaru

  • 05-10-15

    Batik Kudus di Hari

    Setelah peluncuran labelnya ‘Bali Java’ desainer Denny WIrawan membuat aneka kreasi Batik Kudus. Dalam rangka Hari Batik Nasional yang jatuh pada 2... more »
  • 05-10-15

    Demi Kemerdekaan RI,

    Candu juga pernah digunakan pemerintah Republik Indonesia sebagai dana perjuangan. Faktor yang mendorong adalah kondisi sosial, ekonomi dan keuangan... more »
  • 03-10-15

    Para Penegak Hukum M

    Sastra Bulan Purnama edisi ke-48, yang diselenggarakan Selasa, 29 September 2015 tidak hanya menampilkan para penyair, yang puisinya tergabung dalam... more »
  • 03-10-15

    Rabu Pon Hari Baik d

    Jika Anda tidak mau celaka, jangan menuju ke arah di mana sang naga berada, karena ia akan mencelakai Anda. Apalagi jika ‘naga dina’ bersamaan... more »
  • 03-10-15

    Rumah Kreasi Indones

    JPN Center merupakan lembaga pendidikan nonformal dalam bidang Art & Culture Edutainment. Tujuan lembaga ini untuk membangun masyarakat bermental... more »
  • 02-10-15

    Ketua LPSK Pidato Ke

    Dalam melakukan sosialisasi, kata Semendawai, LPSK pernah menggunakan kesenian wayang kulit. Dari kesenian ini, kita memberi muatan pada pergelaran... more »
  • 02-10-15

    Para Komponis Muda B

    Pada lokakarya yang diselenggarakan di museum Tembi Rumah Budaya, Sabtu, 26 September 2015, KKM 6,5 Composers Collective mengundang komponis tamu... more »
  • 02-10-15

    Aja Mung Mikir Wudel

    Pepatah ini mengimbau agar manusia yang hidup di dunia ini tidak hanya memikirkan kepentingannya sendiri atau egois. Pepatah atau peribahasa Jawa “... more »
  • 01-10-15

    Bukan Bunga Bukan Le

    Sebuah pementasan teater monolog #3Perempuan bertajuk “Bukan Bunga Bukan Lelaki” karya sastrawan sekaligus wartawan Putu Fajar Arcana digelar di... more »
  • 01-10-15

    Masjid Pura Paku Ala

    Pada masa dulu di depan dan di samping masjid juga terdapat kolam air atau blumbangan seperti masjid-masjid kuno di Jawa pada umumnya. Namum... more »